Büyük Selçuklu Devleti zamanından Cumhuriyet’in kuruluşuna dek Ortadoğu coğrafyasının temel eğitim kurumu özelliğini taşıyan medreseler, Cumhuriyet’in kuruluş yıllarında çıkarılan Tekke ve Zaviyelerin Kapatılması Hakkında Kanun’un yürürlüğe girmesiyle yasal olarak kapatılmışlardır. Ancak toplumun devam eden dinî eğitim ihtiyacı, özellikle merkezî devletin ulaşamadığı kırsal bölgelerde yine medreselerce karşılanmaya devam etmiştir. Kürdistan bölgesinde bu medrese hocalarına ‘mele’ (molla) adı verilmektedir. 2013 yılında yapılan bir dizi sözlü tarih görüşmesi etrafında şekillenen bu çalışma, maruz kaldıkları tüm yasak ve baskılara rağmen melelerin medrese geleneğini sürdürmeye gayret ederken yaşadıkları dönüşümü, Kürt ve Müslüman kimlikleri dolayısıyla göğüslemek durumunda bırakıldıkları zorlukları, onların tanıklığı eşliğinde gün yüzüne çıkarıyor. Kürdistan medreselerinin yapısı, bölgedeki siyasî çatışma ortamının aktörleriyle olan etkileşimleri, Türkiye’deki siyasal ve toplumsal değişimlerin medreseler üzerindeki etkisi Muş, Diyarbakır ve Norşîn örnekleri üzerinden ele alınıyor.

Künye

İÇİNDEKİLER

Önsöz

Giriş

Kuruluşundan Cumhuriyet'e Medreseler

Kürdistan Medreseleri

Medresede Bir Gün

Medresede Okutulan Dersler

Âlet İlimleri

Şer'î/Dinî İlimler

Kürt Medreselerinde (Bediüzzaman) Said Nursî ve Risale-i Nur Etkisi

Cumhuriyet Yeniliklerinin Medreseye Etkisi

Medreselerin Kapatılması Sonrası

Medreselerin Kapatılmasına Tepkiler: Şeyh Said Ayaklanması

Tarikatlar ve Tekkeler: Norşîn Medresesi Örnek Olayı

Cumhuriyet Dönemi Boyunca Dini Örgütlenme ile İdare Arasındaki İlişkiler

Tek Parti Dönemi

Çok Partili Demokrasi Sonrası

Askeri Darbe Dönemleri ve 1990'lar

Refah-Yol Hükümeti ve 28 Şubat Süreci

Devletin Dini Düzenleme Kurumları

Fahri İmamlar, Resmi İmamlar

Diyanet İşleri Başkanlığı

İmam Hatipler

Toplumsal Değişme, Siyasal Şiddet ve Medreseler

Kürt Hareketi

Hizbullah

Devlet Memurları ve Jandarma

Devlet-PKK-Hizbullah Üçgeninde Melelerin Konumu

Adalet ve Kalkınma Partisi Dönemi, Çözüm Süreci ve Yasal Statü Talepleri

AKP Dönemi

Çözüm Süreci

Melelerin Etkinlikleri: Kanaat Önderi

Melelere Kadro

Yasal Statü Talepleri

Modern Medreseler: 2000'ler

Sonuç

Kaynakça

Dizin