Satvet Lütfi Tozan ismi günümüzde çoğu kimse için fazla bir şey ifade etmemekte, hiçbir şey çağrıştırmamakta. Tarihe biraz meraklı olanlar için ise bu isim, “İngiliz casusu” ve/veya “silah tüccarı” sıfatlarını çağrıştırmakta.
Bu kitap, bugüne kadar hakkında hataları ve doğrularıyla birlikte sadece birbirinin kopyası olan birkaç makale ve bir kitap dışında hiçbir bilgi bulunmayan, bir döneme imzasını atmış olan bu zat hakkında hazırlanmış ilk gerçek biyografi. Yurtiçindeki ve yurtdışındaki arşivlerde yapılan araştırmalarla da desteklenen bu biyografi, Tozan’ın hayatını örten bilinmezlerin bir kısmının perdesini aralayarak hayat hikâyesini anlatmakta. Prens Sabahattin’in umumi kâtibi, son anlarına kadar ondan maddi, manevi desteğini esirgemeyen dostu, ihtilalci, güç simsarı, hayırsever, koleksiyoner… Satvet Lütfi Tozan, bütün bu sıfatları hak eden hayat hikâyesi ile karşınızda.
Künye
Kitabın Adı: |
Satvet Lütfi Tozan – Büyük Bir Maceraperest, Koleksiyoner, Hayırsever |
Yazan: |
|
Baskı tarihi |
2016 |
Dizi Adı: |
Tarih - 133 |
Baskı Adedi: |
100 |
Sayfa: |
482 |
Ebat: |
13.5 x 21 cm. |
Kağıt: |
Enso 70gr. |
Kapak: |
Bora Gürsoy |
Cilt/Kapak: |
300 gr. Mat, Amerikan, 4 Renk |
ISBN/Barkod: |
978-605-9022-53-8 |
İçindekiler
KISALTMALAR
TEŞEKKÜRLER
KİM KİMDİR?
GİRİŞ
Satvet Lütfi Tozan Hakkında Mevcut Araştırmalar
Dr. Malcolm Burr'un Biyografik Notu
Yayınlanmış Diğer Biyografiler
Akim Kalan Biyografi Teşebbüsleri
Prens Sabahattin ve Satvet Lütfi Tozan
Tozan ile Görüşenler
Hatıratlarda Tozan
Kaynak Yokluğu Meselesi
Tozan'ın Şahsi Arşivi
Darüşşafaka Cemiyeti'nin Arşivi
Popüler Kültürde Tozan
BİRİNCİ BÖLÜM - OSMANLI DÖNEMİNDEKİ FAALİYETLERİ
1. II. Abdülhamit ve İstibdat Dönemi
2. Prens Sabahattin'in İlk Yılları
3. I. Jön-Türk Kongresi
4. Satvet Lütfi'nin İlk Siyasi Faaliyetleri
a. Harbiye Mektebi'ndeki Hava
b. Ahmet Bedevî Kuran, Satvet Lütfi ile Tanışıyor
c. Cemiyet-i İnkılabiye'nin Kuruluşu
d. Satvet Lütfi'nin Tutuklanması
e. Hüseyin Cahit Yalçın'ın Anlatımıyla Satvet Lütfü
f. Tarihçi Ziya Şakir'in (1883-1959) Satvet Lütfi Portresi
g. II. Meşrutiyet'in İlanından Sonraki Faaliyetleri
h. Halaskârân-ı Zâbitân Grubu Hareketi ve Babıâli Baskını
ı. Taklîb-i Hükümet Girişimi (Mart 1913)
i. Tarihçi Galip Vardar'ın (1890-1958) Anlatımıyla Satvet Lütfi
j. Hüseyin Rauf Orbay'ın (1881-1964) Anılarında Satvet Lütfi
5. Satvet Lütfi'nin Fransa Seyahati
a. Paris'e Gidişi
b. L'Éclair Gazetesi ile Mülakatı
c. İstanbul'a Geri Dönüşü
6. Satvet Lütfi'nin Bursa'ya Gönderilmesi
7. Yakup Cemil Olayı
8. Mondros Mütarekesi
a. Antlaşmanın İmzalanması
b. Dr. Malcolm Burr'a Göre Satvet Lütfi'nin Temasları
c. Deniz Albayı Edward Opotiki Mousley'in Hatıratı
d. Osmanlı Sulh ve Selamet Cemiyeti
e. Prens Sabahattin'in İstanbul'a Geleceği Rivayetleri
9. Prens Sabahattin Ve John Bennett
10. Cumhuriyet Gazetesi Başyazarı Yunus Nadi'nin Hatırası
11. Satvet Lütfi İstanbul'dan Ayrılıyor
12. Satvet Lütfi'nin Evliliği
a. Prens Sabahattin'in Kızı Fethiye Hanım ile Nişanı
b. Erna Riegger ile Evliliği
BELGELER
Belge No. 1: Satvet Lütfi'nin Damat Mahmut Paşa Hakkında Notu
Belge No. 2: Satvet Lütfi'nin Prens Sabahattin'in Kızı Fethiye Hanım'a Gönderdiği Mektup
Belge No. 3: Prens Sabahattin'in Üvey Kardeşi Ahmet Fazlı Bey'in (Fazlı Tung) Satvet Lütfi'ye Yolladığı Mektup
Belge No. 4: Prens Sabahattin'in Eşi Tabinak Hanım'ın Düzenlediği Senet
Belge No. 5: Prens Sabahattin'in Satvet Lütfi'ye Gönderdiği Mektup
Belge No. 6: Satvet Lütfi'nin Prens Sabahattin'in Eşi Tabinak Hanım'a Yazdığı Mektup
Belge No. 7: Satvet Lütfi Bey'in Notları
Belge No. 8: Prens Sabahattin'in Vasıta İle Padişaha Tekliflerini İçeren Bir Müsvedde
(Satvet Lütfi'nin, Prens Sabahattin Hakkında Padişaha Dilekçesi)
İKİNCİ BÖLÜM - CUMHURİYET DÖNEMİNDEKİ FAALİYETLERİ
1. İkinci Dünya Savaşı Öncesi Ticari Faaliyetleri
a. Kurtuluş Savaşı Yılları
b. İstanbul'da Kurulan Şahıs Şirketi
c. Ankara'daki Faaliyetleri
d. Yabancı Sermaye ile İlgili İlk Teşebbüsü - Royal Dutch Shell
e. Yabancı Sermaye ile İlgili İkinci Teşebbüsü
f. İngiltere Seyahatleri
g. İspanya İç Savaşı ve Tozan
2. İkinci Dünya Savaşı Sırasındaki Faaliyetleri
a. Romanya ve Mısır'daki Şirketleri
b. Savunma Sanayi Alanındaki Faaliyetleri
c. Almanya'ya Krom Cevheri İhraç Etme Teşebbüsü
d. Milli Müdafaa Vekâleti Adına Polonya'dan Mühimmat Alımı
e. Milli Müdafaa Vekâleti Adına Yunanistan'dan Mühimmat Alımı
f. Yunanistan'a Silah Temin Etmesi
3. Yugoslavya Seyahati
a. Cemal Kutay'ın Anlatımı
b. Dr. Malcolm Burr'un Anlatımı
4. Finlandiya Fahri Genel Konsolosluğu
a. Emekli Albay Josef Veltjens'in Rolü
b. Budapeşte'deki Finlandiya Sefareti'nin Raporu
c. Fahri Genel Konsolos Olmanın Avantajları
5. İkinci Dünya Savaşı Sırasında Romanya
a. Special Operations Executive'in (SOE) Romanya ve Türkiye'deki Faaliyetleri
b. Romanya'nın Siyasi Durumu
c. SOE'nin Romanya'daki Faaliyetleri
6. Satvet Lütfi Tozan Sahneye Çıkıyor
a. SOE ile İşbirliği Nasıl Başladı?
b. Yunanistan'a Gıda Yardımı ve Tozan'ın 1941 Sonbaharı Seyahati
c. Doğu Cephesi Ziyaretinden Dönen Türk Askeri Heyeti İle Karşılaşması
7. Romanya'daki Faaliyetleri
a. 1941 Sonbaharındaki Romanya Seyahati
b. İlk Bükreş Misyonu
c. Tozan, Bükreş'ten Dönüyor
d. İkinci Bükreş Misyonu için Hazırlıklar
e. İkinci Misyonu: Sofya, Bükreş ve Budapeşte
8. Macaristan'daki Faaliyetleri
a. SOE'nin Macaristan'daki Faaliyetleri
b. Budapeşte'de Tutuklanıyor
c. Tozan'ın Tutuklanmasının Nedenleri
d. Albay Masterson'un Tahlili
e. Finlandiya Dışişleri Bakanlığı'nın Tepkisi
9. Hapishane Şartları Ve Tozan'ı Serbest Bıraktırma Teşebbüsleri
a. Hapishane Şartları ve Takas İhtimali
b. Tozan Hapishaneden Hastaneye Naklediliyor
c. Tozan Bükreş'e Kaçıyor
10. Emirgân Korusu'nun Gasp Edilmesi
a. Korunun Geçmişi ve Durumu
b. İstanbul Valisi'nin İstimlak Talebi
c. İstimlak Süreci
11. Tozan Yeniden Bükreş'te
a. Romanya'nın Siyasi Durumu
b. Tozan'ın Bükreş'teki Faaliyetleri
c. Tozan ve Rumen Sanayici Nicolae Malaxa
d. Tozan ve Gazete Yazarı Viorica Stircea
e. Tozan, Bükreş'ten Kaçıp İstanbul'a Varıyor
f. Romanya'daki Darbe ve İkinci Dünya Savaşı'nın Sonu
12. Tozan'ın Kaleminden: "Bulgaristan, Romanya ve Macaristan'da Olanlar Hakkında Şahsi İzahat"
- İstanbul'dan Hareket ve Sofya'ya Varış
- Bükreş'e Varış
- Budapeşte'ye Varış
- Tevkif Edilmem ve Hapse Atılmam
- Sorgulanmam
- Hapishaneden Kaçışım
- Mahkemede Yargılanmam ve Hüküm Giymem
- Hastaneye Nakledilmem
- Hastanedeki Günlerim
- Şartlı Olarak Tahliye Edilmem ve Bükreş'e Kaçışım
- Hapishanedeyken Dışarısı ile Temaslarım
- Milisa Yakovlevitch
- Barones Mary Miske'nin Durumu
- Bükreş'e Kaçışım
- Romanya'ya Girişim
- Romanya'da
- Autonomous Ekibi Yakalanıyor
- Mareşal Antonescu'ya Suikast Planı
- Ica Antonescu ile Görüşmeye Karar Veriyorum
- Ica Antonescu ile İlk Görüşmem
- Ica Antonescu ile İkinci Görüşmem
- Ica Antonescu ile Diğer Görüşmelerim
- Gestapo Beni Takip Ediyor
- Viorica Stircea, Gardyn de Chastelain ile Görüşüyor
- İstanbul'a Gitmeye Karar Veriyorum
- İstanbul'a Deniz Yolculuğu
- Uğradığım Zararlar
13. Imre Csérapfalvy'nin Kızı Katalin Csérapfalvy-Galligan'ın Anlatımı
14. Savaş Sırasındaki Harcamaları
a. Romanya Harcamaları
b. Macaristan Harcamaları
c. "Bay Maniu'ya Mektup Taslağı (Pants'dan)"
15. İkinci Dünya Savaşı Sonrasında İngiltere İle İlişkileri
a. Tozan Kahire, Paris ve Londra'ya Gitmek İstiyor
b. CODFORD Harekâtı ve Tozan
c. O.B.E. Nişanı'nın Verilmesi
16. İkinci Dünya Savaşı Sonrasındaki Ticari Faaliyetleri
a. Griffin Ticaret Kolektif Sosyetesi
b. Ertuğrul Filimcilik Limited Ortaklığı
c. Şahıs Şirketi
d. Griffin Industrial Development and Trading Company Ltd.
e. Tocabal Ticari ve Sınai Etüd ve Teşebbüsat Ltd. Şti.
f. Madencilik Faaliyetleri
17. Prens Sabahattin'in Vefatı
a. Vefatı
b. Naaşı İstanbul'a Getirme Başvurusu
c. Cenaze Töreni
18. Amerika İle İlişkileri
a. 1949 Yılındaki Ziyareti
b. Amerikan Dışişleri Bakanlığı'nı Ziyaret
c. FBI ile Görüşmesi
19. Arnavutluk'taki Komünist Rejimi Devirme Girişimi
a. Rejimi Değiştirme Teşebbüsü
b. Tozan'ın Konuya İlk Değinmesi
c. Kral Zog ve Tozan
20. Bir Güç Simsarı Olarak Satvet Lütfi Tozan
a. Nihat Erim'in Günlüklerinde Tozan
b. 14 Mayıs 1950 Seçimleri
c. Tozan ve Demokrat Parti
d. Prof. Dr. Cahit Tanyol ile İlişkisi
e. Prof. Dr. Cahit Tanyol'un Anlatımı
f. CHP Genel Sekreteri Kasım Gülek'in Amerika, Kanada ve İngiltere Seyahati
g. Kimliği Tespit Edilemeyen Bir Dostunun Mektubu
h. Kıbrıs İhtilafı
ı. Julian Amery ile İlişkileri
i) İngiltere Başbakanı Harold Macmillan (1894-1986) İle Olan Dostluğu
21. 27 Mayıs İhtilali
22. Son Yılları
a. Sosyal Faaliyetleri
b. Dostlukları
c. Hayırseverliği ve Eğitime Verdiği Önem
d. Sona Doğru
23. Hatıralarda Satvet Lütfi Tozan
a. Büyükelçi Hüsrev Gerede'nin Gelini Canan Gerede
b. Sekreteri Nihal Acar (1929- )
c. Prof. Dr. Sina Akşin (1937-)
d. Tarihçi Andrew Mango (1926-2014)
e. Büyükelçi Enis Akaygen'in (1880-1956) Kızı Sıdıka Akaygen Tulça
f. Tarihçi Cemal Kutay'ın Oğlu Ömer Faruk Kutay (1948 - )
g. Yeğeni Atilla Ziya Sarper (1940 - )
h. Yeğeni Haluk Sezen (1948 - )
i. Yeğeni Ziya Bayman (1954- )
j. MAH'ın İlk Reisi Şükrü Âli Ögel'in Kızı Prof. Dr. Semra Ögel (1932- )
k. Gazeteci Burhan Felek (1889-1982)
l. Cemal Kutay (1905-2006)
m. Emekli Deniz Albay Kâmran Evrenos
24. Yabancıların Gözüyle Satvet Lütfi Tozan
a. Prof. Barry Rubin'in Istanbul Intrigues Kitabındaki Portresi
b. Britanya Dışişleri Bakanlığı'nın 1950 Yılına Ait Raporu
c. Yarbay W. Harris-Burland'ın (DH/44) Değerlendirmesi
d. Britanya Başkonsolosluğu Enformasyon Bürosu Amiri Dr. Malcolm Burr'un İzlenimleri
e. Christian Science Monitor Gazetesinde Yayınlanan Portresi
f. Étienne Manac'h'ın Günlüklerinde Tozan Portresi
25. Antika Eşyaların Müzayedesi
a. Koleksiyonerliği
b. Müzayede Öncesinde Haberler
c. Müzayededen Sonra Haberler
d. İkinci ve Son Müzayede
e. Raffi Portakal'ın Kaleminden İlk Müzayede
26. Gayrimenkulleri
a. Levent, Büyükdere Caddesi'ndeki Araziler
b. Koşuyolu'ndaki 11 Dönümlük Arazi
c. Teşvikiye, Hüsrev Gerede Cad. No. 75'teki Bina
d. Teşvikiye, Hüsrev Gerede Cad. No. 75'teki Villa Tozan
e. Dolayoba'daki Arazi
f. Karaköy'deki Grifin Han
g. Emirgân Korusu
27. Villa Tozan ve Akıbeti
28. Yurtdışındaki Varlıkları
SONUÇ
SATVET LÜTFİ TOZAN'IN SOYAĞACI
SOE AJAN VE İŞBİRLİKÇİLERİNİN KOD ADLARI VE İSİMLERİ
OLAYLAR VE ZAMAN DİZİNİ
ALBÜM
KAYNAKÇA
DİZİN
