Bu kitapta Selanik Şeriye Sicillerine göre 19.yüzyılın ilk yarısında Osmanlı ilmiye sınıfının sosyal ve ekonomik durumu incelenmiştir. Osmanlıda ilmiye, mülâzemet ile şeyhülislamlık arasında müderris, kadı ve naip gibi payelerle bir mansıbı deruhte eden zümrenin adı olmuştur. Buna karşın eğitim-öğretim faaliyetlerine “gayri resmi” ya da “sivil” olarak devam eden medrese mezunları ilmiye zümresi kapsamında değerlendirilmemiştir. Anadolu’da ve İslam coğrafyasının birçok yerinde tarih boyunca sivil tedrisat hep var olmuş ve bu “sivil” alandan pek çok âlim yetişmiştir. Bu çalışma Osmanlıda resmi ilmiye zümresinin yanı sıra sivil ilmiye sınıfının varlığını tereke sicil belgeleriyle ortaya koymuş, böylece İslam medeniyetinde ilimlerin bir sonraki nesle intikalinde “sivil ilmiye” zümresinin de önemli bir rol oynadığı vurgusunu öne çıkarmıştır.
Künye
Kitabın Adı: |
Selanik Tereke Sicillerinde İlmiye Sınıfı - Sosyo-Ekonomik Bir Tahlil (1790-1852) |
Yazar: |
Selahattin Bayram |
Dizi Adı: |
Tarih: 308 |
Yayın Yılı: |
2019 |
Sayfa: |
376 |
Ebat: |
13,5 x 21 cm. |
Kağıt: |
Enzo 70 gr. |
Kapak: |
Cevdet Mehmet Kösemen |
Cilt/Kapak: |
250 gr. Mat, Amerikan Bristol, 4 renk |
ISBN/Barkod: |
978-605-7884-31-2 |
İÇİNDEKİLER
TABLOLAR LİSTESİ
KISALTMALAR
ÖNSÖZ ve TEŞEKKÜR
GİRİŞ
Genel Olarak Kadı Sicilleri
Selanik Kadılığı Sicilleri
Terekeler Üzerinde Yapılan Çalışmalar
Araştırmanın Amacı
Sınırlar
Sivil İlmiye Sınıfına Kaynaklık Etmesi Açısından Selanik Tereke Kayıtları
Taksimatın Yükünü Çekenler: Kassam Görevlileri
Bazı Sicil Defterlerinin Tanıtımı
174 Nolu Defter
178 Nolu Defter
179 Nolu Defter
180 Nolu Defter
181 Nolu Defter
182 Nolu Defter
183 Nolu Defter
184 Nolu Defter
185 Nolu Defter
187 Nolu Defter
190 Nolu Defter
191 Nolu Defter
191A Nolu Defter
195 Nolu Defter
196 Nolu Defter
197 Nolu Defter
198 Nolu Defter
199 Nolu Defter
256 Nolu Defter
I. BÖLÜM İLMİYE SINIFININ SOSYAL DURUMU
Sosyal Statünün Ortaya Konmasında Yöntemler
Kimlik Tanıtım Metni
Kimlik Tanıtımında Vefat Yeri
Aslen Asitaneli Olup Selanik'te Vefat Edenler
Aslen Selanikli Olup Merkez Kazanın Dışında Vefat Edenler
Selanik Taşrasından Olup Merkez veya Taşrada Vefat Edenler
Aslen Muhtelif Vilayetlerden Olup Selanik'te Vefat Edenler
Selanikli Olmayıp Merkez Kazasının Dışında Vefat Edenler
Sakinken (Mukimken) Vefat
İshak Paşa Mahallesi
Ahmed Subaşı Mahallesi
Pinti Hasan Mahallesi
Kazaz Hacı Musa Mahallesi
Akçe Mescid Mahallesi
Mu'îd Alauddin Mahallesi
Yakup Paşa Mahallesi
Saray-i Atik Mahallesi
Kasimiye Mahallesi
Tarakçı Mahallesi
Cezeri Kasım Paşa Mahallesi
Yahya Bali Mahallesi
Hacı İskender Mahallesi
Musa Baba Mahallesi
Koca Kasım Paşa Mahallesi
Hacı İsmail Mahallesi
Kala-i Bala
Cami-i Atik Mahallesi
Hayreddincik Mahallesi
Kara Hacıoğlu Mahallesi
Mesud Hasan Mahallesi
Şehabeddin Mahallesi
Ayasofya Mahallesi
Balat Mahallesi
Hacı Mustafa Mahallesi
Alipaşa ve Gülmezoğlu Mahallesi
Hacı Memi ve Haracı Kemal Mahallesi
Hoca Burhan ve Sarı Hatip Mahallesi
Kazaz Hacı Mustafa Sulıca Mahallesi
Diğer Mahalleler
Misafirken Vefat
Medreselerde Vefat
Tekye ve Zaviyelerde Vefat
Hanlarda Vefat
Konaklarda Vefat
Özel Hanelerde Ve Kışlada Vefat
Belirsiz Mekânlarda Vefat
Bila Varis Vefat
Mahallelerde Bila Varis Vefat
Han ve Konakta Veresesiz Vefat
Tekye-Zaviye Ve Medreselerde Veresesiz Vefat
Borcun Terekeden Fazla (Ezyed) Olduğu Halde Vefat
Duyunu Terekesinden Fazla Olan Efendiler
Duyunu Terekesinden Fazla Olan Mollalar
Duyunu Terekesinden Fazla Olan Seyitler
Duyunu Terekesinden Fazla Olan Diğer Unvanlılar
Yolculuk (Azimet) Sırasında ve Sonrasında (Ol canib) Vefat
Efendi Unvanlı Olanlar
Seyyid Unvanlı Olanlar
Molla Unvanlı Olanlar
Hoca ve Hanım Unvanlı Olanlar
Diğer Unvanlılar
Vefat, Fevt, Veda-ı Âlem-i Fani ve İrtihal-i Dar-ı Bekayla Ölümün Tescili
"Vefat" Kavramıyla Ölümü Tescil Edilenler
"Fevt" Kavramıyla Ölümü Tescil Edilenler
"Vedaı Âlemi Fani" Terkibiyle Ölümü Tescil Edilenler
"İrtihal-i Dar-i Beka" Tamlamasıyla Ölümü Tescil Edilenler
Topografik Yerleşim: Müslüman Mahallelerinin Sur İçinde Dağılımı
A Bölgesi
B Bölgesi
C Bölge
II. BÖLÜM İLMİYE SINIFININ MEDENİ HALLERİ
Medeni Hali Bekâr Olanlar
Efendiler
Seyyidler
Mollalar
Derviş ve Pîrler
Bila Varis Vefat Edenler
Askeri Olan Bekârlar
Beledi Olan Bekârlar
Hangi Sınıftan Oldukları Belli Olmayan Bekârlar
Medeni Hali Evli Olanlar
Evli Efendiler
Evli Seyyidler
Evli Mollalar
Evli Şeyhler
Medeni Hali Dul Olanlar
Dul Efendiler
Dul Seyyidler
Dul Mollalar
Dul Şeyhler
Medeni Hali Belirsiz Olanlar
Efendiler
Seyyidler
Müderris, Şeyh ve Mollalar
Terekenin Kanuni Varisleri
Bir Gerçek veya Tüzel Kişinin Murise Varis Olması
Bir Gerçek Şahsiyetin Murise Varis Olması
Tüzel Şahsiyetin (Beytülmal) Murise Varis Olması
İki Kişinin Murise Varis Olması
Üç Kişinin Murise Varis Olması
Dört Kişinin Murise Varis Olması
Beş Kişinin Murise Varis Olması
Altı Kişinin Murise Varis Olması
Yedi ve Daha Fazla Kişinin Murise Varis Olması
Vefat Eden İlmiye Mensubu Sayısının Aylara Göre Dağılımı
Askeri Olan Bekârlar
Varislerin Usul ve Füru Açısından Dağılımları
Varis Olarak Hanımın Mehrinin Peşine Dönüşmesi
İlmiye Zümresinde Çok Evlilik (Poligami)
III. BÖLÜM SERVET GURUPLARI AÇISINDAN İLMİYE SINIFI
Servet Gurupları
Efendiler
Seyyidler
Mollalar
Şeyhler
Derviş, Dede ve Pirler
İmam ve Müezzinler
Hafızlar
Müderris, Hoca ve Kadılar
Kâtipler
Hanımlar
Ağalar
12 Bey ve Beyefendi Unvanlıların Servet Grupları
İlmiye Mensuplarından Yapılan Kesintiler
Efendiler
Seyyidler
Mollalar
Şeyh ve Dervişler
İmam, Müezzin ve Hafızlar
Hoca, Müderris ve Kadılar
Ağalar
Hanımlar
Bey, Beyefendi ve Kâtipler
Vezir ve Valiler
Pir, Dede ve Hattatlar
Diğer Unvanlılar
İlmiye Mensubunun Taksime Esas Alınan Net Servetleri
Gayrisafi ve Safi Gelir Tablolarının Makro Mukayesesi
Gayrisafi ve Safi Gelir Tablolarının Mikro Düzeyde Mukayesesi
Efendiler
Seyyidler
Mollalar
Şeyh ve Dervişler
İmamlar
Hoca ve Müderrisler
Kâtipler
Hanımlar
Bey ve Beyefendiler
IV. BÖLÜM SERVETİN MENKUL VE GAYRİMENKUL VARLIKLARA DAĞILIMI
Çiftlikler
Seyyid Ahmed Tevfik Beyefendi
Çavuşzade Ahmed Reşid Efendi
Seyyid Abdurrahman Beyefendi
Çiftlik Değerlerinin Şahısların Genel Servetine Oranı
Çiftlik Sayısının ve Kıymetlerinin Dönem İçindeki Seyri
Cariye ve Köleler (Gulam)
Cariye
Erkek Köle (Gulam
Cariye ve Gulam Edinenlerin Gelir Güçleri
Hanımlar
Cariye
Gulam
Gulam ve Cariye Fiyatları
Kitaplar
Mushaf-i Şerif Veya Kelam-i Kadim
Gayrisafi ve Safi Gelir Tablolarının Makro Mukayesesi
3 Diğer Kitaplar
Seyyid Ahmed Tevfik Beyefendinin Kitap Listesi ve Fiyatları (Kuruş)
Çavuşzade Ahmed Reşid Efendinin Kitap ve Fiyat Listesi (Kuruş)
Mollalar
Çavuşzade Ahmed Reşid Efendinin Kitap ve Fiyat Listesi (Kuruş)
İmam Mustafa Efendinin Kitap ve Fiyat Listesi (Akçe)
Seyyid Mehmed Said Efendinin Kitap ve Fiyat Listesi (Kuruş)
Ehil Hayvanlar
Atlar
Büyük ve Küçük Baş Hayvanlar
Gayri Menkuller
Meskenler
Bağ, Dükkân, Arsa ve Diğer Gayrimenkuller
İlmiye Sınıfının Silah Edinme Saikleri
Servete Yönelme Aracı Olarak Kürkler
Servete Yönelme Aracı Olarak Temessükât ve Tahvilât Alacakları
Alacak Temessükâtı
Tahvil Alacakları
SONUÇ
EKLER
KAYNAKÇA
DİZİN
