Türkiye’nin 1933’in hemen başında Hitler’in Almanya’da iktidara gelmesinin ardından Yahudilerin vatandaşlık haklarının ellerinden alınması ve göçe zorlanmalarıyla başlayan ve II. Dünya Savaşıyla birlikte giderek soykırıma dönüşen “Yahudi Sorunu”na yaklaşımınasıldı?Bu kitapta ülkelerini terk etmek zorunda kalıp Türkiye’ye sığınan Yahudi asıllı Alman Bilim Adamları; yurt dışındaki Türk Yahudilerinin büyük kısmının yaşadığı Alman işgalialtındaki Fransa’daki akıbetleri; şahit oldukları antisemit politikalar ve soykırım karşısında Türk diplomatlarının davranışı ve soykırımdan kaçmaya çalışan Yahudi mültecilere karşı olan tutum ele alınmakta.

Son yıllarda Türkiye’de yayınlanan ve değişik ülke arşivlerinde bulunan birbirini tamamlayan belgelerin ışığında bu dört farklı konun siyasi amaçlardan uzak, gerçek boyutlarıyla değerlendirilmesi Türkiye’nin o zamanki tabiriyle “Yahudi Meselesi”neyaklaşımınınalışılagelen tarih söyleminden ve yaratılmak istenen “Yahudi mültecilere kucak açan güvenli liman Türkiye” imgesinden farklı olduğunu gösteriyor.

Künye

İçindekiler

KISALTMALAR

GİRİŞ

• Üç Söylem
• 500. Yıl Kutlamaları ve . Yıl Vakfı
• Osmanlı İmparatorluğunda Yahudiler
• Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk Yılında
• Türkçülük Akımı ve Azınlıklar
• Türkçülük Akımının Doğuşu
• Genç Cumhuriyette Türkçülük İdeolojisinin Yükselişi
• Etnik Olarak Farklı Müslüman Azınlıklar
• Gayrimüslim Azınlıklar
• Erken Cumhuriyet Döneminde Yahudiler

ÇIKARLARIN UYUŞMASI - NAZİ ALMANYA'SINDAN GELEN YAHUDİ AKADEMISYENLER VE HÜKÜMETİN YAKLAŞIMI

• Hitler Almanya'sında Antisemitizm ve Türkiye'de Üniversite Reformu
• Hükümetin Yahudi Asıllı Akademisyenlere Yaklaşımı
• Einstein'ın Mektubu
• İki Soru
• Ernst Ferdinand Sauerbruch
• Sauerbruch Türkiye'de

İŞGAL FRANSA'SINDA TÜRK YAHUDİLERİ -İKINCİ DÜNYA SAVAŞI'NDA FRANSA'DAKI TÜRK YAHUDİLERİNE NE OLDU?

• Fransa'daki Türk Yahudileri
• "Durumu Muntazam Olmayan" veya "Gayri Muntazam" Vatandaş Ne Demek?
• Gayri Muntazam Vatandaşlar Korunmuş muydu?
• İşgal Fransa'sında Yahudi Olmak
• Almanların İşgal Avrupa'sındaki Türk Yahudileri ile İlgili Ankara'ya Dayatması
• Alman Dayatmasına Karşı Türk Hükûmetinin Tutumu
• Yahudi Vatandaşların Fransa'da Doğan Çocukları Fransa'daki Durumları Muntazam
• Türk Yahudilerine Dönebilme İzni Veriliyor

İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI'NDA FRANSA'DAKİ "GAYRI MUNTAZAM" TÜRK YAHUDİLERİ VE AMERİKAN BÜYÜKELÇİSİ STEINHARDT'IN İLGINÇ TUTUMU

• Gayri Muntazam Yahudilerinin Durumunun Dış Dünyada Duyulması
• Laurence A. Steinhardt
• Steinhardt Ankara'da
• Steinhardt Suçlanıyor
• Steinhardt'ın Ekim Sonrası Yaklaşımı: Fransa'daki Gayri Muntazam Türk Yahudileri

DİPLOMATLAR - İŞGAL FRANSA'SINDA TÜRK DIPLOMATLARI

• Netice Vermeyen Teşebbüsler
• Diplomasi Disiplini
• Türkiye'nin Fahri Lyon konsolosu Albert Routier ve Sahte Belge Düzenlenmesi
• Büyükelçi Şevki Berker'in Routier'in Listesi ile İlgili Fransız Dışişleri Bakanlığı'na Başvurusu
• Hak Ettiği Övgüyü Almamış Bir Diplomat: Paris Başkonsolosu Fikret Şefik Özdoğancı
• Vize Yasağı Öncesi Üç Tren Seferi
• Mart Kafilesi ve Uyandırdığı Şüpheler
• Savaş Sonrası Soruşturması – Viyana Başkonsolosu Ağabey Behçet Şefik Özdoğancı
• Marsilya Başkonsolosluğu Muavin Konsolosu Necdet Kent ve Fantastik bir Kurtarma Öyküsü

RODOS KONSOLOSU SELAHATTİN ÜLKÜMEN; 42 KİŞIYİ MUTLAK ÖLÜMDEN KURTARAN "ULUSLARARASI DÜRÜST" TÜRK DİPLOMATI

• Rodos'un Alman Hâkimiyetine Geçmesi - Türk Konsolosluğunun Bombalanması
• Ülkümen Rodoslu Yahudi'nin Hayatını Kurtarıyor
• Ülkümen'in sonradan Farklılaştırılan Hikâyesi Selahattin Ülkümen'in Hatıratı Işığında Farklılaştırılan Söylemin Tutarsızlığı
• Kronolojik Sıranın Saptırılması
• Ülkümen'in Hatıratında Konsolosluğun Bombalanmasının Gerekçesi
• Ülkümen'in Eşinin Hamileliği

SAVAŞ YILLARI VİYANA'SINDA SANAT ESERLERI KOLEKSİYONCUSU GİZEMLİ BİR BAŞKONSOLOS: BEHÇET ŞEFİK ÖZDOĞANCI

• Anchluss – Avusturya'nın Nazi Almanya'nın Kontrolüne Geçmesi
• Savaş Sonrasında El Konulan Sanat Eserlerinin Sahipliği (Provenans) Sorunu
• Viyana'da Resim ve Antika Koleksiyoncusu Bir Başkonsolos: Behçet Şefik Özdoğancı
• Özdoğancı'nın Sanat Danışmanı: Berthold Löwenstein
• Özdoğancı'nın Koleksiyonunun Önemli Bir Kısmını İsviçre'ye Taşıması
• Hollanda Hükümeti'nin Müdahil Olması
• Goblenleri Satma Teşebbüsü
• Özdoğancı'nın Egon Schiele Koleksiyonu
• Behçet Özdoğancı'nın Viyana Sonrası Kariyeri - Yanıtsız Kalan Sorular

YAHUDİ MÜLTECİLER SORUNU - ABD HOLOKOST MÜZESI ARŞİVİ'NDEN BİR TANIK KAYDI VE İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI SIRASINDA TÜRKİYE'NİN YAHUDİ MÜLTECİ SORUNUNA YAKLAŞIMI

• Francis ve Eili Ofner Kimdir?
• Yugoslavya'nın İşgali – Ofner'lerin Budapeşte'ye Geçmesi
• Ofnerlerin Türk Vizesi Alması
• Ofnerler İstanbul'da
• Tarihsel Arka Plan
  • Avrupa'da Artan Antisemitizm ve Yahudi Mültecileri Sorunu
  • İki Gizli Kararname
• Almanya'nın Değişen Yahudi Politikası – "Nihai Çözüm"
• Ofnerler'in Tanıklığında Yakınlarının Türkiye'ye Vize Alışları

İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI ÖNCESİ VE SIRASINDA TÜRKİYE VE YAHUDI MÜLTECİLERİ SORUN

• Savaş Öncesi Yılları
• Ağustos Kararnamesinin İptali, Ocak Kararnamesinin Yürürlüğe Konması
• Türkiye: Aşılması Zor Geçit
• Değişen İngiliz Tutumu ve Türkiye'ye Yapılan Üç Teklif
• Savaş Mültecileri Kurumu (War Refugee Board, WRB) ve Ira Hirschmann
• Hirschmann'ın İki Kitabı: Hayali Olaylar ve Abartılı Anlatım
• Baharı: Mülteci Geçişine İzin

KAYNAKÇA

DİZİN

"Yücel Güçlü'nün Belleten dergisinin Aralık 2021 sayısında çıkan yazısına cevap"