Hurûfât Defterleri, vakıf müesseselerine dair günlük tayin ve terfi işlemleriyle ilgili berat içeriklerinin yanı sıra Osmanlı mahkemlerine, esnaf örgütlenmesine, şehir ve kır hayatına dair içerdiği bilgilerle vakıf ve şehir tarihi araştırmaları bakımından büyük bir öneme sahiptir. Nitekim bu defterlerde yer alan tayin ve terfilerle ilgili kayıtlarda şehir ve kır hayatına dair mahalle, cami, mescit, han, hamam, çeşme, mektep, medrese, zaviye, türbe, şifahane, imarethane, çarşı, pazar, mahkeme gibi öğelerle ilgili bilgiler bulunmaktadır. Hurûfât Defterleri yaklaşık yüz elli yıllık bir zaman dilimiye ilgili atama kayıtlarını içerdiğinden vakıfların, vakıf kurumlarının ve bu kurumlardaki görevlilerin süreç içerisindeki durumuyla ilgili değerlendirmeler yapılmasına imkan tanımaktadır. Ayrıca vakıf kurumlarındaki görevlilerin atamaları ve azledilmeleriyle ilgili gerekçeli bilgilerin bulunması Osmanlı vakıf müessesesinin işleyişiyle ilgili değerlendirmelere imkan tanımaktadır.
Bu eser, Behisni (Besni) kazasının 1691-1834 yılları arasındaki dinî, sosyal, hukukî ve iktisadî öğeleriyle ilgili bilgilerin yanı sıra bu kazada yer alan idari, dini, sosyal, hukuki, iktisadi kurum ve kuruluşlara yapılan görevli atamalarıyla ilgili bilgiler içermektedir.
Künye
Kitabın Adı: |
Hurûfât Defterleri’ne Göre Behisni Kazası (Besni) |
Yazar: |
|
Dizi Adı: |
Tarih: 401 |
Yayın Yılı: |
2021 |
Sayfa: |
493 |
Ebat: |
15.80 x 23.50 cm |
Kağıt: |
Enzo 70 gr. |
Kapak: |
Cevdet Mehmet Kösemen |
Cilt/Kapak: |
250 gr. Mat, Amerikan Bristol, 4 renk |
ISBN/Barkod: |
978-625-7900-67-6 |
İçindekiler
TABLO LİSTESİ
RESİM LİSTESİ
ŞEKİL LİSTESİ
KISALTMALAR LİSTESİ
Hicrî Ayların Kısaltmaları
ÖNSÖZ
GİRİŞ / KONU ve KAYNAKLAR
- Araştırmanın Konusu
- Behisni İsminin Menşei
- Behisni Kalesi
- Behisni Kazasının Tarihçesi
- Araştırmaya Kaynak Olarak Hurûfât Defterleri
BİRİNCİ BÖLÜM HURÛFÂT DEFTERLERİ'NE GÖRE BEHİSNİ KAZASINDAKİ VAKIFLAR
- Nefs-i Behisni'deki Vakıflar ve Vakıf Yönetiminde Yer Alan Görevliler
- Zadekeş Câmii Vakfı (Câmi-i Kebir)
- Şeyh Şemseddin Sungur Nuri Vakfı
- Bozmekân Câmii Vakfı
- Hacı Arslan Vakfı
- Kale Câmii Vakfı
- Hasan Bey bin Emir Mescidi Vakfı
- Savcı Mescidi Vakfı
- Taş Mescid Vakfı
- Mısırlızâde (Veled-i Mısrî) Vakfı
- Hasan Bey(-i diğer) Vakfı
- Ebubekir Bey Vakfı
- Hacı Mustafa Câmii Vakfı
- Kasım Ağa Câmii Vakfı
- Rişvanzâde Ömer Paşa Vakfı
- Bad-ı Saba Hatun Câmii Vakfı
- Mehmed Efendi Câmii Vakfı
- Ali Dede Mescidi Vakfı
- Cüce Zeyrek Ağa Vakfı
- Abdi Ağa Vakfı
- Sûfî (Sofi) Mescidi Vakfı
- Hızır İlyas Vakfı
- Evliyaoğlu Mescidi Vakfı
- Hacı Hüseyin Câmii Vakfı
- Bektaş Ağa Câmii Vakfı
- İdris Câmii Vakfı
- Köse Yahyaoğlu Abdurrahman Vakfı
- Rabia Hatun Vakfı
- Hacı Musa Câmii Vakfı
- Sütun Bey Mescidi Vakfı
- Molla Hasan Vakfı
- Karagülmez Câmii Vakfı
- Arabzâde Ali Efendi Vakfı
- Kilisebaşı (Başkilise) Mescidi Vakfı
- Hacı İsa Zaviyesi Vakfı
- Hacı Babazade Vakfı
- Hacı Ali Ağa Vakfı
- Sevdim Bey Vakfı
- Halife Câmii Vakfı
- Karakelle Câmii Vakfı
- Hacı Hasan Vakfı
- Haliloğlu Mescidi Vakfı
- Molla İbrahim Mescidi Vakfı
- Ahi Ali Zaviyesi Vakfı
- Şeyh Gasul Zaviyesi Vakfı
- Molla Bekir Vakfı
- Yaycı Mescidi Vakfı
- Karkın (Garkın) Mescidi Vakfı
- Küçük Mescid Vakfı
- Ayvacık Mescidi Vakfı
- Hacı Osman Câmii Vakfı
- Musa Bey Mescidi Vakfı
- Jive Vakfı
- Siraceddin Vakfı
- Şeyh (...) Tekkesi Vakfı
- Şeyh Umur Tekkesi
- Şeyh Abdul Tekkesi
- Şeyh ibn-i Zafer Zaviyesi Vakfı
- Dunguz Vakfı
- Molla İbrahim Vakfı
- Saylı Ali Efendi Vakfı
- Göre/Kûre Mehmedzade Vakfı
- Berber Yusuf Vakfı
- Molla Bekir Vakfı
- Garkoğlu Mescidi Vakfı
- Bezirgânzâde Hacı Mustafa Vakfı
- Hacı Hümamiddin Vakfı
- Behisni'ye Bağlı Köylerdeki Vakıflar ve Vakıf Yönetiminde Yer Alan Görevliler
- Bayil Köyü Tırnakçı Hoca Ali Ağa Vakfı
- Havitli Köyü Fatma Hatun Vakfı
- Sofraz Köyü İbrahim Paşa Vakfı
- Sofraz Köyü Mustafa Paşa Vakfı
- Sofraz Köyü Hacı Hasan Efendi Vakfı
- Sofraz Köyü Taviloğlu Câmii Vakfı
- Sofraz Köyü Veliyüddin Efendi Vakfı
- Sofraz Köyü Ali Bey Câmii Vakfı
- Sofraz Köyü Hacı Cuma, Hacı Hasan ve Hacı Hüseyin Evkafı
- Sofraz ve Şevid Köyleri Vakfı
- Terbizek (Terbüzek) Köyü Câmii Vakfı
- Çakallı Köyü Mescidi Vakfı
- Fal Köyü Câmii Vakfı
- Hacı Halil Köyü Pınarbaşı Vakfı
- Kızılhisar Köyü Câmii Vakfı
- Keysun Nahiyesi Kefuzli Mezraası Vakfı
- Şeyh Abdurrahman Erzincanî Vakfı
- Tut Köyü Şahbaz Ağa Câmii Vakfı
- Tut Köyü Şeyh Mehmed Efendi Câmii Vakfı
- Erniç Nahiyesi Akdeliği Köyü Evlâd-ı İlyas Vakfı
- Sevidli Köyü Câmii Vakfı
- Sürgü Köyü Osman Ağa Vakfı
- Benderli Köyü Câmii Vakfı
- Balkar Köyü Ahmed Paşa Vakfı
- Keysun Nahiyesi Aşferi Mezraası Vakfı
- Keysun Köyü Seyyid Osman oğlu Hüseyin Vakfı
- Keysun Nahiyesi Gündürme Vakfı
- Keysun Nahiyesi Kızılin Köyü Hacı Murad Câmii Vakfı
- Pehnik Köyü Câmii Vakfı
- Aşağı Söğütlü Köyü Câmii Vakfı
- Seyyid Vakkas Köyü Seyyid Güreş Vakfı
- Sofraz ve Aspuzi Köyü Vakfı
- Peyamlıca Gediği Musluğu Vakfı
- Kızıldağ Suluk Vakfı
- Dereköy Derbendi Musluğu Vakfı
- Câmiüddin Vakfı
- Büyük Perveri Köyü Câmii Vakfı
- Yalgaza Köyü Vakfı
- Hamal Köyü Câmii Vakfı
- Camuscı Köyü Kaysı Vakfı
- Göksu Nehri Kayıkçı Vakfı
İKİNCİ BÖLÜM HURÛFÂT DEFTERLERİ'NE GÖRE BEHİSNİ KAZASININ FİZİKİ YAPISI
- Yönetim Birimi Olan Yapılar
- Behisni Sarayı
- Behisni Mahkemesi
- Mahalleler
- Meydan Mahallesi
- Kızılca (Hamra) Mahallesi
- Vusta (Orta) Mahallesi
- Aşağıoba Mahallesi
- Bozmekân Mahallesi
- Kahta Mahallesi
- Hacı Kasım Mahallesi
- Çırçır Mahallesi
- Yeni Mahalle
- Sufla Mahallesi
- Tohtamış Mahallesi
- Tahtalı (Tahtaoba) Mahallesi
- Hacı Musa Mahallesi
- Çelebi Mahallesi
- Ermeni Mahallesi
- Dini Yapılar
- Behisni Şehir Merkezinde Bulunan Cami ve Mescidler
- Câmi'-i Kebir (Ulu Câmii)
- Hacı Mustafa Câmii
- Taş Câmii (Sıddıka Fakih Câmii)
- Hasan Bey Câmii
- Molla Hasan Câmii
- Hasan Bey Câmii
- Şeyh Şemseddin Sungur Nuri Câmii
- Hacı Arslan Câmii
- Kasım Ağa Câmii
- Mehmed Efendi Câmii
- Kölezâde Mehmed Ağa (Kavaklı) Câmii
- Ali Dede Mescidi
- Karagülmez Câmii
- Bad-ı Saba Hatun Câmii
- Rişvanzâde Ömer Paşa Câmii
- Cüce Zeyrek Ağa Câmii
- Abdi Ağa Câmii (Havuzlu Câmi)
- Sûfî (Sofi) Câmii
- Hızır İlyas Câmii (el-Hac İlyas Mescidi)
- İdris (Çarşı) Câmii
- Bozmekân Câmii
- Hacı Hüseyin Câmii
- Bektaş Ağa Câmii
- Halife Câmii
- Hacı Ali Ağa Câmii
- Arabzâde Ali Efendi Câmii
- Leblebici Câmii
- Saylı Ali Efendi Câmii
- Kale Câmii (Sultan Süleyman Câmii)
- Miro Câmii
- Mısrîzâde (Mısırlızâde) Mescidi
- Savcı Mescidi
- Kilisebaşı (Başkilise) Mescidi
- Evliya Efendi Mescidi
- Köse Yahyaoğlu Abdurrahman Mescidi
- Ayvacık Mescidi
- Molla Bekir Mescidi
- Sevdim Bey Mescidi
- Küçük Mescid
- Ebubekir Bey Mescidi
- Karkın (Garkın) Mescidi
- Rabia Hatun Mescidi
- Hacı Musa Mescidi/Câmii
- Haliloğlu Mescidi
- Hacı Hasan Câmii (Hasan Mescidi)
- Yaycılar Mescidi
- Molla İbrahim Câmii
- Sütun Bey Mescidi
- Hacı Osman Mescidi
- Garkoğlu Mescidi
- Musallâ
- Behisni'ye Bağlı Nahiye ve Köylerde Bulunan Cami ve Mescidler
- Bayil Köyü Tırnakçı Hoca Ali Ağa Câmii
- Sofraz Köyü Mustafa Paşa Câmii
- Sofraz Köyü İbrahim Paşa Câmii
- Sofraz Köyü Veliyüddin Efendi Câmii
- Sofraz Köyü Taviloğlu Câmii
- Sofraz Köyü Hacı Hasan Efendi Câmii
- Sofraz Köyü Ali Bey Câmii
- Sofraz Köyü Hacı Cuma Mescidi
- Sofraz Köyü Yeni Câmii
- Sofraz Köyü Musallâsı
- Tut Köyü Şeyh Abdurrahman Erzincanî Câmii
- Tut Köyü Şeyh Mehmed Efendi Câmii
- Tut Köyü Şahbaz Ağa Câmii
- Tut Köyü Şahbaz Ağa Binası Musallâ
- Tut Köyü Sarı Şeyh Câmii
- Erniç Nahiyesi Hus Köyü Şahbaz Ağa Câmii
- Erniç Nahiyesi Çiftlik Köyü Ahmed Ağa Câmii
- Çiftlik Köyü Şahbaz Ağa Câmii
- Erniç Nahiyesi Şemsüddevle Köyü İbrahim Ağa Câmii
- Suvarlı Köyü Musa Boybeyli Câmii
- Suvarlı Köyü Tosun Mehmed Câmii
- Kızılhisar Köyü Câmii
- Davudhan Köyü Câmii
- Erkenek Köyü Abdurrezzak Câmii
- Erkenek Köyü Sırmabıyık Mehmed Bölükbaşı Câmii
- Erkenek Yaylakları Kavak Meha Câmii
- Çakallı Köyü Mescidi
- Çataltepe Köyü Câmii
- Camuscı Köyü Ebubekir Ağa Câmii
- İnek Köyü Câmii
- Harapşehir Köyü Câmii
- Sallah Köyü Hatice Hatun Mescidi
- Elmalı Köyü Câmii
- Atmalı (Atmalıoğlu) Köyü Hasan Efendi Câmii
- Ladikle Köyü Basmacıoğlu Hüseyin Mescidi
- Belviran (Belören) Köyü Bektaş Bey Câmii
- Belviran (Belören) Köyü Hacı Hasan Mescidi
- Pehnik Köyü Molla Mustafa Câmii
- Burunçayır(lı) Köyü Arslanzâde Câmii
- Uzunkuyu Köyü Hamo bin Hızır Câmii
- Ozan Köyü Kapıcıoğlu Hüseyin Câmii
- Balkar Köyü Ahmed Paşa Câmii
- Keysun Köyü Seyyid Osman oğlu Hüseyin Câmii
- Keysun Nahiyesi Köse Çelebi (Köseceli) Köyü İbrahim Câmii
- Keysun Nahiyesi Göğü Köyü Câmii
- Neztil Köyü Câmii
- Havitli Köyü Fatma Hanım Câmii
- Aşağı Söğütlü Köyü Câmii
- Beydilli Köyü Mustafa bin Mehmed Câmii
- Şerefli Köyü Murad Ağa Câmii
- Büyük Perveri (Pervari) Köyü Câmii
- Nasırlı Köyü Mescidi
- Terbizek (Terbüzek) Köyü Câmii
- Terbizek Köyü Musallâsı
- Penbegi Köyü Câmii
- Fal Köyü Câmii
- Fal Köyü Musallâsı
- Şenikçi Köyü Câmii
- Polat Köyü Mehmed Ağa Câmii
- Sürgü Köyü Osman Ağa Câmii
- Geyikler Köyü Mescidi
- Terenti Köyü Câmii
- Tilek Köyü Hasan Câmii
- Marguza Köyü Hacı Veli Câmii
- Sevidli Köyü Câmii
- Azaplı Köyü Hacı İsa Câmii
- Diğer Mahallerdeki Cami ve Mescidler
- Eğitim Kurumları
- Medreseler
- Mehmed Efendi Medresesi
- Ebubekir Bey Medresesi
- Osman Ağa Medresesi
- Rişvanzâde Ömer Paşa Medresesi
- İsmail Ağa Medresesi
- İbrahim Bey Medresesi
- Sıddıka Fakih Medresesi
- Hacı Musa Câmii Medresesi
- Mektepler
- Sungur Nuri Şemseddin Muallimhânesi
- Zeyrek Ağa Muallimhânesi
- Taş Mescid Muallimhânesi
- Tırnakçı Hoca Ali Ağa Mektebi/Muallimhânesi
- Medreseler
- Tekke ve Zaviyeler
- Şeyh Gasul Zaviyesi
- Hacı Hüseyin Zaviyesi
- Ahi Ali Zaviyesi
- Hacı Ali Zaviyesi
- Şeyh ibn-i Zafer Zaviyesi
- Şeyh Çürmek Zaviyesi
- Hızır (?) Zaviyesi
- Maltolu Zaviyesi
- Türbe ve Buk'alar
- Mahmud el-Ensarî Türbes'
- Ebubekir Buk'ası
- Sofraz Köyü Buk'ası
- Ticari Alanlar
- Sûk-ı Sultani (Çarşı)
- Bedesten
- Han
- Tahmishâne
- Kahvehâne
- Diğer Yapılar ve Alanlar
- Değirmen
- Dereler ve Pınarlar
- Derbendler
- Çeşmeler
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM BEHİSNİ KAZASINDAKİ GÖREVLİLER
- Kazaî Görevliler
- Kadı ve Naipler
- Muhzırlar
- Kâtipler
- Vakıf Görevlileri
- Vakfın Yönetiminde Yer Alan Görevliler
- Mütevelli
- Müfettiş
- Nâzır
- Câbi
- Kayyım
- Eğitim Faaliyetleriyle İlgili Görevliler
- Müderris
- Muid
- Muallim
- Şeyhü'l-Kurrâ
- Cami ve Mescid Görevlileri
- İmam
- Müezzin
- Vâiz/Nasıh
- Hatip
- Kur'an-ı Kerim Okumakla Görevli Kişiler
- Tekke, Zaviye ve Türbe Görevlileri
- Zaviyedâr
- Türbedâr
- Vakıf Kurumlarının Bakım ve Onarımıyla İlgili Görevliler
- Ferraş
- Loğkeş
- Müremmim
- Esnaf Şeyhleri ve Ahi Babaları
- Diğer Görevliler
- Sâ'î (Müjdeci)
- Keyyâl, Kantarcı ve Vezzân
- Âbkeş
- Vakfın Yönetiminde Yer Alan Görevliler
SONUÇ
EKLER
KAYNAKÇA
DİZİN
