Osmanlı Devleti’nde çoğalan kent nüfusunun kaliteli ve hijyenik un talebi arttıkça, değirmencilik endüstrisi kendini bu minvalde dönüştürmeye başladı. Sanayileşmenin getirdiği imkânlar değirmencilik faaliyetlerine uyarlanmaya çalışıldı. Bunun neticesinde imparatorluğun liman ve diğer büyük kentlerinde yüksek üretim kapasitesine sahip buhar değirmenleri inşa edildi. Ancak ülkede kurulmaya çalışılan değirmencilik endüstrisi, imparatorluğun içinde bulunduğu az gelişmişliğin sıkıntısını hep yaşadı. Değirmenlerin bulunduğu alanlar her zaman için verimli tarım alanlarına ve kömür madenlerine yakın değildi. Bu nedenle, modern değirmenlerin işletilmesi için yakıt ve tahıl tedariki üstesinden gelinmesi gereken önemli bir problem olarak belirdi. Değirmen işletmecileri, bu problemi aşmak için ihtiyaç duyulan hammaddeyi deniz yoluyla daha kolay taşımak düşüncesiyle değirmenleri çoğunlukla liman kentleri veya limanlarla bağlantısı olan yerlerde inşa ettiler. Bu çalışmada, buhar gücünün ve diğer teknolojik aksamın değirmencilik endüstrisine uyarlanması, geleneksel değirmenler ile buhar değirmenlerinin rekabeti, son olarak halkın ve devleti idare edenlerin bu yeni tesislere çevre temizliği ve güvenlik çemberinden bakışı üzerine durulmuştur.
Künye
Kitabın Adı: |
Osmanlı Devleti’nde Değirmencilik Endüstrisi ve Buhar Değirmenleri |
Yazan: |
Salih Başkutlu |
Dizi Adı: |
Tarih: 448 |
Yayın Yılı: |
2022 |
Sayfa: |
520 |
Ebat: |
13,5 x 21 cm. |
Kağıt: |
Enzo 70 gr. |
Kapak: |
Cevdet Mehmet Kösemen |
Cilt/Kapak: |
250 gr. Mat, Amerikan Bristol, 4 renk |
ISBN/Barkod: |
978-625-8472-25-7 |
İÇİNDEKİLER
KISALTMALAR .............................................................................................................. 11
HARİTA LİSTESİ ........................................................................................................... 13
KROKİ LİSTESİ ............................................................................................................ 13
PLAN LİSTESİ ................................................................................................................. 13
RESİM LİSTESİ ............................................................................................................... 14
TABLO LİSTESİ .............................................................................................................. 15
ÖNSÖZ .................................................................................................................................. 17
GİRİŞ ...................................................................................................................................... 19
Çalışmanın Konusu ve Kavramlar ........................................................... 27
Çalışmanın Önemi ............................................................................................... 29
Araştırma Problemi ............................................................................................ 29
Yöntem ve Kaynaklar ....................................................................................... 31
BÖLÜM 1
BUHAR DEĞİRMENLERİNİN ORTAYA ÇIKIŞI VE
OSMANLI DEVLETİ'NE GİRİŞİ
1.1. Buhar Gücünün Keşfinden Buhar Değirmeni Teknolojisine .... 37
1.2. Dünya'da Buhar Değirmenlerinin Ortaya Çıkışı .............................. 45
1.3. Buhar Değirmenleri Teknolojisinin Gelişimi ....................................... 51
1.4. Buhar Değirmenlerinin Osmanlı Topraklarına Girişi ................. 80
BÖLÜM 2
OSMANLI DEVLETİ'NDE BUHAR DEĞİRMENLERİ
TEKNOLOJİSİNİN GELİŞİMİ
2.1. Buhar Değirmenlerinin Yaygınlaşması .................................................. 85
2.2. Geleneksel Değirmenleri Buhar Değirmenlerine
Dönüştürme Çabaları .................................................................................. 122
2.3. Osmanlı Devleti'nde Teknoloji Transferi Meselesi ve
Değirmencilik Teknolojisi ............................................................................. 126
BÖLÜM 3
MODERN İŞLETME OLARAK BUHAR DEĞİRMENLERİ:
FİNANSMAN, ÖRGÜTLENME VE
ÜRETİM KAPASİTELERİ
3.1. Maliyet ve İşletme Açısından Buhar Değirmenleri:
İzmir Halkapınar ve İstanbul Üsküdar'da İnşa Edilen
Buhar Değirmeni Örneği ............................................................................... 137
3.2. Osmanlı Devleti'nde Şirketleşme Olgusu ve
Değirmencilik Anonim Şirketleri ............................................................ 160
3.2.1. Selanik Sanayi ve Ticaret Osmanlı Anonim Şirketi ............... 166
3.2.2. İttihat Değirmencilik Osmanlı Anonim Şirketi ......................... 169
3.2.3. Şark Değirmenleri "Minotri Doryan (Minotrie d'Orient)"
Osmanlı Anonim Şirketi .......................................................................... 174
3.3. Buhar Değirmenlerinin Üretim Kapasitesi ....................................... 177
3.4. Değirmenlerde Çalışan İşçiler ................................................................... 190
BÖLÜM 4
BUHAR DEĞİRMENLERİ VE
LOJİSTİK SORUNLARI
4.1. Buhar Değirmenleri İçin Buğday Temininde Yaşanan
Güçlükler ............................................................................................................... 195
4.2. Buhar Değirmenleri İçin Yakıt Temini ................................................ 205
4.3. Buhar Değirmenlerinin İnşa Edildiği
Bölgelerin Seçimi ................................................................................................ 217
BÖLÜM 5
BUHAR DEĞİRMENLERİ VE TOPLUMSAL ETKİLERİ:
GELENEKSEL DEĞİRMENLERİN KORUNMASI,
ÇEVRE VE GÜVENLİK SORUNLARI
5.1. Buhar Değirmenleri Karşısında Geleneksel Değirmenlerin
Korunmasına Yönelik Uygulamalar ....................................................... 225
5.2. Buhar Değirmenlerinin Sebep Olduğu
Çevre ve Güvenlik Sorunları ....................................................................... 232
BÖLÜM 6
OSMANLI İDARESİNİN BUHAR DEĞİRMENLERİYLE İLGİLİ
KARAR VE UYGULAMALARI
6.1. Osmanlı Devleti'nde Buhar Değirmenlerine Uygulanan
Vergi Politikası .................................................................................................... 259
6.2. Buhar Değirmenlerine Yönelik Yasal Düzenlemeler .................. 267
6.3. Buhar Değirmenlerine Verilen İmtiyazlar ve Teşvikler ............. 275
SONUÇ .............................................................................................................................. 287
EKLER ................................................................................................................................ 295
KAYNAKÇA ................................................................................................................... 497
DİZİN ................................................................................................................................. 513
